Транспарентност, отчетност и интегритет на институциите во јавните набавки
РЕЗИМЕ
» Зависно од нивото на транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки, институциите се рангирани во едно од следниве пет нивоа: ’оскудно‘ (0-20%), ’минимално‘ (20-40%), ’ограничено‘ (40-60%), ’солидно‘ (60-80%) и ’високо‘ (80-100%) ниво на транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки.
» Сите анализирани 21 институција (министерствата, владините секретаријати и Собранието на РМ ) се наоѓаат во трите средни нивоа на рангирање (од можни пет) и исполнуваат од 34% до 65% од критериумите за транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки. Нема ниту една институција во најдоброто, ’високо‘ ниво, ниту во најслабото, ’оскудно‘ ниво. Најмногу институции се рангирани во ’ограниченото‘ ниво на транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки, со исполнување на критериумите меѓу 40% и 60%.
» Четирите најниско рангирани институции (министерствата за внатрешни работи, за здравство, за земјоделство, шумарство и водостопанство и за образование и наука) трошат 75% од вкупните средства што ги потрошиле опфатените институции за јавни набавки. Спротивно на нив, седумте највисоко рангирани институции (министерствата за правда, за култура, за информатичко општество и администрација и за животна средина и просторно планирање, Собранието на РМ, како и секретаријатите за европски прашања и за спроведување на рамковниот договор) трошат само 5% од вкупните средства за јавни набавки.
» Утврдувањето на потребите и планирањето на набавките се меѓу најслабите фази од циклусот на набавки, заедно со реализацијата на договорите за набавките. Речиси половина институции не изработуваат образложение за потребата од секоја набавка, ниту една нема методологија за пресметување на проценетата вредност, а 86% не го објавуваат јавно својот годишен план за набавките.
» Просечниот процент на реализација на плановите за јавни набавки е 65%, иако кај одредени институции исполнувањето на планот изнесува само 27%. Значаен дел од набавките се предмет на измени и дополнувања во текот на годината, што достигнуваат и до 88% од првобитно планираните набавки.
» 86% од институциите не ги објавуваат огласите за јавни набавки и на своите веб-страници, само една објавува на својата веб-страница известувања за склучените договори, а ниту една не ги објавува склучените договори и нивните анекси.
» Просечниот број понуди на тендерите на вклучените институции изнесува 2,91, што е блиску до националниот просек од 2,97. Притоа, само една третина од институциите имаат повисок број понуди од просечниот.
» Учеството на тендерите само со една понуда во вкупниот број тендери на ниво на институции се движи меѓу 7% и 41%.
» Поништувањето на тендерите е еден од најизразените проблеми на анализираните институции. Процентот на вкупно поништени постапки (целосно и делумно) се движи меѓу 7% и 69% и речиси три четвртини од 3 институциите имаат повисок процент на поништени постапки од националниот просек.
» Кај речиси третина од институциите има тендерски документации со дискриминаторски елементи за конкуренцијата.
» Повеќе од половина од институциите немаат применето постапка за јавна набавка со преговарање без објавување оглас. Сепак, кај некои институции дури 41% од вкупната вредност на набавките се доделени преку вакво директно преговарање.
» За секој петти тендер, институциите го прекршиле законскиот рок за објавување информации за склучениот тендер на Електронскиот систем за јавни набавки.
» 67% од институциите немаат воспоставено внатрешен систем за следење на реализацијата на склучените договори за јавни набавки. Во 2016 година, ниту една институција не објавила на ЕСЈН ниту едно известување за реализиран договор за јавни набавки.
» Половина од институциите добиле повеќе жалби за спроведените тендери отколку националниот просек и дури 37% од тие жалби се уважени од страна на Државната комисија за жалби по јавни набавки.
» Третина од институциите ги доставија бараните документи за слободен пристап дури по поднесената жалба до Комисијата за заштита на правото на слободен пристап до информациите од јавен карактер. На оние институции кои го испочитуваа законскиот рок (од 30 дена), просечно им беа потребни 27 дена за доставување на информациите.
РАНГИРАЊЕ НА ИНСТИТУЦИИТЕ И ДЕТАЛНИ РЕЗУЛТАТИ Министерствата, владините секретаријати и Собранието на РМ исполнуваат од 34% до 65% од критериумите за транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки. Просечното ниво на исполнување на критериумите е 52% (од максимално можни 100%).
Ниту една институција не ги исполни сите или доминантен дел од утврдените критериуми за транспарентност, отчетност и интегритет во сите фази од циклусот на јавните набавки, односно од утврдување на потребите за набавките, преку планирањето и спроведувањето на тендерите, сѐ до реализацијата на договорите. Имајќи предвид дека станува збор за рангирање врз основа на 31 критериум утврдени од обврските кои произлегуваат од Законот за јавните набавки, обврските кои произлегуваат од Акцискиот план на Отвореното владино партнерство 2016-2018 година и обврските кои ги наметнува добрата практика, произлегува дека институциите во Македонија не вложуваат доволно напори за да гарантираат ефикасно, наменско и рационално трошење на јавните пари.
Најслабо рангирано е Министерството за внатрешни работи, со исполнување на само 34% од утврдените критериуми, а најдобро рангирано е Министерството за правда, со исполнети 65% од критериумите. (Целото рангирање и детален приказ на поединечното исполнување на критериумите од страна на институциите се достапни на www.integritet.mk)
Само два од 31 критериум се исполнети од сите анализирани институции, односно кај сите јавните набавки се извршуваат преку специјален организациски облик (служба или одделение) и од страна на лица со положен испит за јавни набавки. Од друга страна, три критериуми не се исполнети од ниту една институција: примена на интерна методологија/упатство за пресметка на проценетата вредност на набавките, како и објавување на известувања за реализирани договори на ЕСЈН и на склучените договори и нивните анекси. Кај сите останати 26 критериуми, кои ги опфаќаат сите фази од јавните набавки, постои различен степен на исполнетост од страна на вклучените институции.
Вкупниот обем на склучените договори за јавни набавки на анализираните 21 институција во 2016 година изнесува 170 милиони евра, што е 18% од вкупната вредност на јавните набавки во земјава. Овие институции склучиле вкупно 1823 договори за јавни набавки.
Најголем обем на набавки има Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, чии набавки опфаќаат 30% од сите набавки на рангираните институции. Од друга страна, дури 10 институции имаат удел од помалку од 1% во вкупните набавки на опфатените институции. Најмал удел меѓу нив, од само 0,004%, има Секретаријатот за законодавство со склучени договори само за 6228 евра.
Просечното ниво на транспарентност, отчетност и интегритет на институциите во јавните набавки е ’ограничено‘.
Во зависност од остварените резултати, односно процентуална исполнетост на критериумите за спомените принципи, институциите можат да бидат рангирани во пет групи, и тоа ’оскудно‘ (0-20%), ’минимално‘ (20-40%), ’ограничено‘ (40-60%), ’солидно‘ (60-80%) и ’високо‘ (80-100%) ниво на транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки.
Сите анализирани институции се наоѓаат во трите средни нивоа на рангирање. Ниту една институција не е рангирана во најдобото, ’високо‘ ниво на транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки, ниту пак во најслабото, ’оскудно‘ ниво. Најмногу институции се рангирани во ’ограниченото‘ ниво на транспарентност, отчетност и интегритет во јавните набавки, со исполнување на критериумите меѓу 40% и 60%.
Најслабо рангирани се оние институции што трошат најмногу пари.
Утврдувањето на потребите и планирањето на набавките се меѓу најслабите фази од циклусот на набавки, заедно со реализацијата на договорите за набавките.
Речиси половина институции не изработуваат образложение за потребата од секоја набавка, а ниту една нема методологија или упатство за пресметување на проценетата вредност.
Утврдувањето на потребата од одредена набавка и изработка на детално образложение за тоа се сметаат за иницијални активности во циклусот на јавни набавки. При остварување на овие активности, договорниот орган или набавувачот се раководи од анализата на набавките и потребите во претходниот период, од моменталните потреби, од состојбата на залихите, од анализата на актуелната состојба на пазарот, како и од годишните и среднорочните планови за работа. Важноста на овие активности произлегува оттаму што со нивното правилно извршување почнува остварувањето на целисходноста на набавките, односно купување на она што е навистина потребно, во однапред дефинираните потребни количини, квалитет, време и износ.
Од друга страна, спроведувањето непотребни набавки, како и набавки коишто по обемот и техничките карактеристики ги надминуваат реалните потреби на институцијата, доведува до нецелисходно трошење на јавните средства, но може и да укажува на тенденција одредени луѓе да се здобијат со противправна имотна корист.
86% од институциите не го објавуваат својот годишен план за јавни набавки.
Објавувањето на планот за јавни набавки, којшто мора да биде изработен најдоцна до 31 јануари во годината, не е пропишано во Законот за јавни набавки, но тоа е задолжително според Националниот акциски план за јавни набавки од Отвореното владино партнерство 2016-2018. Овој акциски план усвоен од Владата на РМ ги задолжува институциите да го објавуваат својот годишен план за јавни набавки на своите веб-страници, а тие што немаат свои веб-страници плановите да ги објавуваат на веб-страниците на институциите под чија надлежност спаѓаат. Како и да е, плановите со нивните измени во текот на годината ги објавуваат само две од анализираните институции, додека една го објавува планот, но не и измените.
Објавувањето на планот е потребно за граѓаните и фирмите да имаат увид во тоа што планира секоја институција да набави во текот на годината. Граѓаните, за да можат да споредат со она што сметаат дека се некакви реални потреби на институцијата, а фирмите, за да можат навреме да се подготват и да го планираат подобро својот бизнис. Како и да е, јавното објавување на планот е широко распространета добра практика во голем број земји.
Просечниот процент на реализација на плановите за јавни набавки е 65%, иако кај одредени институции исполнувањето на планот изнесува само 27%.
Значаен дел од набавките се предмет на измени и дополнувања во текот на годината, што достигнуваат и до 88% од првобитно планираните набавки.
Имајќи предвид дека плановите, воопшто, претставуваат инструмент за управување, може да се рече дека планот за јавни набавки е инструмент за управување со набавките во текот на годината. Иако според постојната регулатива е можно неограничено менување и дополнување на планот во текот на годината, сепак, честото менување на планот не се смета за добра практика и укажува на непрецизно планирање, односно невложување доволно напори во што е можно пореална проценка на потребите за набавките, како и видот, количините, времето и потребните средства за набавките.
Како и да е, горните проценти на исполнувањето на плановите на анализираните институции значат исполнување на веќе променетите, односно изменетите и дополнетите планови за јавни набавки, со што уште повеќе се потенцира проблемот со нискиот степен на реализација на плановите. Според ваквата состојба, може да се оцени дека плановите за јавни набавки кај нас повеќе претставуваат одредени ’списоци на желби‘ отколку вистински менаџмент на инструменти.
Само 14% од институциите ги објавуваат огласите за јавни набавки и на своите веб-страници, само една институција објавува на својата веб-страница известувања за склучените договори, а ниту една не ги објавува склучените договори и нивните анекси, како ни известување за реализиран договор за јавни набавки.
Како и за плановите за јавни набавки, така и за огласите и за известувањата за склучени договори постои обврска институциите да ги објавуваат на своите веб-страници. Ова обврска произлегува од Националниот акциски план на Отвореното владино партнерство 2016-2018 година, документ усвоен од Владата на РМ.
Ваквото објавување има повеќекратно значење и за граѓаните и за потенцијалните понудувачи. Објавувањето информации за планираните набавки, како и за склучените договори на веб-страниците на институциите значи овие информации да се направат подостапни за граѓаните, но и за поголем број фирми. Граѓаните по навика и најлесно ги барат информациите на веб-страниците на институциите, а не на Електронскиот систем за јавни набавки, којшто е првенствено наменет за фирмите и за самото спроведување на набавките, а не за транспраентност пред граѓаните, имајќи ја предвид сложеноста на самиот систем, како и потребните предзнаења за да може да се најде и да се дознае потребната информација. Покрај за граѓаните, се смета дека објавувањето на тендерската документација на веб-порталите е една од мерките која може да ги спречи обидите за дискриминација и ограничување на конкуренцијата во јавните набавки.
Покрај тоа, сите институции кои спроведуваат јавни набавки имаат и законска обврска, најдоцна 30 дена од денот на потпишување на договорот за јавна набавка, да објават на Електронскиот систем т.н. известување за склучен договор, во кое даваат основни податоци за склучените договори, како што се вредност на договорот, со кого и кога е склучен, период на реализација и сл. За набавките со помала вредност не се објавуваат вакви известувања, туку на секои шест месеци се објавува евиденција во форма на список во која се наведени овие набавки, износот, со кого и кога се склуечни. Законска обврска е ваквите евиденции да се објавуваат на секои шест месеци за набавките во претходниот период. Сепак, за секој петти склучен договор институциите го прекршуваат законскиот рок, а дури една четвртина од анализираните институции го прекршуваат и законскиот рок за објавување на евиденциите за склучените договори до 20.000 евра за стоки и услуги, односно до 50.000 евра за работи.
И последно, на Електронскиот систем за јавни набавки постои можност секоја институција да објави т.н. известување за реализиран договор, во кое се даваат основните податоци за реализација на договорите, односно се наведува проценетата вредност на набавката, вредноста на склучениот договор, вредноста на реализираниот договор, вредноста на евентуалните анекси на договорот, како 11 и информации за причините за зголемување или намалување на вредноста на склуечениот договор. Како и да е, ниту една од институциите не објавила вакво известување за реализиран договор во 2016 година, иако во истата година сите заедно склучиле 1823 договори за јавни набавки, во вкупна вредност од 170 милиони евра.
За половина од тендерите не се објавуваат поразумни рокови за прибирање понуди од законски минималните.
Кај барањата за прибирање понуди, често, законски минималните рокови од 5 и 10 денови се сметаат за недоволни за понудувачите да можат да ги обезбедат потребните документи и да подготват поквалитетни понуди. Ова особено поради тоа што овие минимални рокови се календарски, односно во нив спаѓаат и деновите за викенд и неработните денови за празник. Оттука, се смета за добра практика, особено во земјите од Европската Унија, кога договорните органи определуваат подолги рокови за доставување понуди, што исто така е и показател за искрената намера на договорниот орган да добие што е можно повеќе и поквалитетни понуди.
Вакви поразумни рокови се определени во 54% од анализираните набавки, а исто така само кај една половина од институциите овие рокови доминираат над минималните законски рокови.
Просечниот број понуди на анализираните институции изнесува 2,91 и е за малку понизок од националниот просек (2,97).
Дури 15 институции се наоѓаат под просекот кога станува збор за бројот на понуди. Просечниот број на понудувачи кај одделните институции се движи од 2,33 до 4,84.
Овие просеци се изведени од податоците што ги пријавуваат самите институции во известувањата за склучен договор и во евиденциите за помалите набавки. Во рамките на истражувањето е направен обид за пореален приказ на просечниот број понудувачи, бидејќи вредностите што ги пријавуваат институциите не ја претставуваат реално конкуренцијата на тендерите. Така, на пример, ако еден тендер е составен од 10 делови и на него се добиени две понуди, тогаш два не е реален приказ на конкуренцијата. Само дел од анализираните институции даваат реален приказ и во секое известување за склучен договор го ставаат бројот на добиени понуди само за тој дел од набавката, а не општо – бројот на добиени понуди за сите делови од тендерот.
Просечниот удел на тендери со една понуда е 27%, движејќи се од 7% до 41% кај одделни институции.
Уделот на тендери во кои била добиена само една понуда е исклучително висок. Ова го доведува во прашање обезбедувањето на некои од основните принципи во јавните набавки, како што се конкуренцијата, еднаквиот третман и недискриминацијата на фирмите. Во услови на немање конкуренција, доведено е во прашање економичното, ефикасното, ефективното и рационалното користење на буџетските средства.
Она што е дополнително загрижувачки е што кај 11-те институции кај кои учеството на тендери со еден понудувач е поголемо од 30%, вкупната вредност на набавките изнесува повеќе од 100 милиони евра. Проблемот е во тоа што со добивањето само една понуда се оневозможува одржување електронска аукција за намалување на цените. Оттука, постои ризик договорите за јавни набавки да се склучуваат по нереално високи цени бидејќи во очекување на е-аукцијата, фирмите првично доставуваат значително повисоки цени очекувајќи нивно намалување во текот на е-аукцијата.
Најголемиот удел на еден понудувач во вкупните тендери на една институција просечно изнесува 25%, а само кај две институции овој удел е повисок од 40%, кои се сметаат за праг за концентрација.
Како репер за концентрација на еден понудувач, за потребите на ова истражување е земена одредбата од Законот за заштита на конкуренцијата, каде што како концентрација се смета пазарен удел на еден од учесниците повисок од 40%.
Водени од овој репер, ваков висок удел на еден учесник има само кај две институции, иако и кај уште две други институции овој процент е блиску до границата за концентрација.
Кај 29% од институциите има тендерски документации за кои може да се оцени дека содржат дискриминаторски елементи, односно услови за учество кои можат да ја ограничат конкуренцијата.
За тендерски документации со дискриминаторски елементи се сметаат оние во коишто се поставени високи критериуми за утврдување на економската и финансиската состојба, како и на техничката или професионалната спобосност.
Во функција на оценувањето, фокусот беше ставен врз следните критериуми: поставените барања за вкупен обрт на понудувачите, односно остварен одреден приход; барањата за број на вработени, нивната квалификација и искуство; претходно склучени или реализирани договори; одреден вид и обем на механизација, опрема, простории, објекти и сл. Кај институциите со помал број на набавки се анализираа сите тендерски документации, додека кај оние со повеќе тендери, предмет на анализа беа тендерските документации од десетте најголеми набавки. Вака направената анализа покажа дека кај шест министерства, над една третина од тендерските документации имаат дискриминаторски елементи, и тоа:министерствата за земјоделство, шумарство и водостопанство, за здравство, за образование и наука, за внатрешни работи, за транспорт и врски и за култура.
Поништувањето на набавките (целосно и делумно) се движи од 7% до 69% кај одредени институции.
Анализираните институции многу често ги поништувале тендерите, што секако упатува на сериозни проблеми во спроведувањето на јавните набавки. Анализираните институции во 2016 година целосно поништиле дури 23% од тендерите, додека, пак, делумно 7% или вкупно 30%. За споредба, на национално ниво, целосно се поништени 16%, а делумно 7% или вкупно 23%.
За потребите на оваа анализа земени се предвид вкупните поништувања, односно и целосните и делумните, имајќи предвид дека поништувањето и само на еден дел од набавката наметнува потреба од спроведување на целосно нова постапка за набавка на поништениот дел. Уделот на поништените тендери во вкупно огласените кај анализираните институции се движи од 7% до 69%. Високите 69% на поништени тендери кај Министерството за одбрана се должат на 32% целосно поништени и 37% поништени делови од тендер, додека, пак, кај Министерството за внатрешни работи целосно се поништени 38% од тендерите, а 26% делумно.
Имајќи предвид дека една од најсубјективните причини за поништување на тендерите може да биде неприфаќањето на ниту една понуда, и овој параметар беше земен предвид во рангирањето. Анализата покажа дека дури 20% од поништените постапки се поради тоа што институциите оцениле дека ниту една од пристигнатите понуди не е прифатлива. Националниот просек и за овој параметар е понизок и изнесува 16%. Повеќе од половина од рангираните институции имаат повисок од просечниот удел на поништени постапки поради неприфатлива понуда. Поединечно, по одделни институции, овој процент достигнува и до 51%.
Девет институции ја користеле постапката со преговарање без објавување оглас, додека 12 институции немале таков вид на договори за јавни набавки.
Кај институциите кои ја применувале оваа постапка, вредносниот удел на нетранспарентно склучените договори се движи од 0,1% во Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство до 41% во Министерството за образование и наука. Гледано, пак, во однос на бројот на договори склучени преку постапката со преговарање без претходно објавување оглас, најголем удел на овие договори во вкупниот број на договори има Министерството за образование и наука (28%), а најмал удел има Собранието на РМ (1%). Произлегува дека и по двата параметри за мерење на примената на нетранспаретната постапка, Министерството за образование и наука најмногу ја користи. Висок удел на вредноста на набавките имаат и Министерството за внатрешни работи (17%) и СОЗР и Генералниот секретаријата на Владата на РМ (13%).
Просечниот удел на анализираните институции во однос на овие два параметри изнесува 4%, што е над националните просеци. Имено, националниот просек во однос на уделот на договорите склучени преку преговарање во вкупниот број на договори изнесува 2% во 2016 година, додека, пак, вредносниот удел на овие договори изнесувал нешто под 4% односно 3,88%.
Гледано во однос на анекс-договорите коишто исто така се склучуваат со примена на постапката со преговарање без претходно објавување оглас, само три институции имале склучени анекс-договори. Притоа, гледано вредносно, уделот на анекс-договорите се движел од 0,1% кај Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, преку 0,6% во Министерството за обазование и наука до 6,8% кај Службата за општи и заеднички работи.
Само третина од институциите имаат воспоставено интерен систем за следење на реализацијата на склучените договори за јавни набавки.
При следењето на реализацијата на договорот, договорниот орган би требало да утврди дали понудувачот ги исполнува своите договорни обврски во рокот и на начинот којшто е утврден во самиот договор, при што набавувачот е должен да постапува со т.н. „внимание на добар стопанственик или домаќин“, што значи дека би требало да ги презема сите мерки што му стојат на располагање за да се обезбеди навремено и соодветно извршување на договорот. Со систематичното и редовно следење на извршување на договорот, може да се избегнат ситуации на набавка на различен предмет, вид и количина од договорениот. Ова исто така подразбира и соодветно следење на состојбата на залихите во магацините или на состојбата во која се наоѓаат опремата, средствата или објектите коишто биле предмет на спроведената постапка за јавна набавка.
Уделот на доставени жалби од фирмите во вкупниот број огласи на анализираните институции е 6%, што е речиси двојно повеќе од националниот просек (3,1%). Во некои институции уделот на жалби изнесува дури 26%.
Од анализираните 21 институција, ниту една жалба за спроведените постапки за јавни набавки во 2016 година не добиле дури осум институции. Кај останатите 13 институции, уделот на доставените жалби во однос на бројот на огласени тендери се движи од 2% до неверојатни 26%. Дури кај 9 од 13 институции кои имале примено жалби, уделот е повисок од националниот просек, којшто изнесува 3,1%.
Просечниот удел на доставени жалби од фирмите во вкупниот број огласи на анализираните институции е 6%, што е речиси двојно повеќе од националниот просек (3,1%).
Државната комисија за жалби по јавни набавки уважила дури 37% од тие жалби. Гледано на ниво на институции, уделот на уважени жалби се движел од 20% кај Министерството за економија до 100% кај Министерствата за земјоделство, шумарство и водостопанство и за труд и социјална политика. Министерството за здравство, кое во просек имало жалба на секој 4. тендер, исто така има висок удел на уважени жалби од страна на Комисијата за жалби по јавни набавки од дури 71%.
Секоја трета институција ги достави бараните информации дури по вложена жалба до надлежната комисија.
Само 10 институции го испочитуваа законски предвидениот краен рок од 30 дена за доставување на побараните податоци и документи. Имајќи предвид дека членот 21 од Законот за слободен пристап до информациите од јавен карактер пропишува дека институциите се должни веднаш да одговорат по барањето на барателот, а најдоцна во рок од 30 дена од денот на приемот на барањето, може да се констатира дека дури и повеќето институции кои ги доставија побараните податоци тоа го сторија во последните денови пред истекот на рокот.
Во графичкиот приказ, институциите се групирани во три групи, и тоа: првите, кои го доставија побараниот одговор во рок, вторите кои одговорија, но по рокот и оние кои тоа го сторија дури по доставените жалби до надлежната Комисија за заштита на правото за слободен пристап до инфомациите од јавен карактер. Притоа, Генералниот секретаријат на Владата и министерствата за одбрана и за транспорт и врски побараниот одговор го доставија откако Комисијата ги информираше за примената жалба, додека, пак, министерствата за внатрешни работи и за здравство ги доставија одговорите дури по донесените решенија на надлежната комисија со кои беа задолжени да дадат одговор. Поради ваквиот однос на дел од институциите, прибирањето на податоците, од планираните законски максимални 30 дена, траеше дури 84 дена, што секако фрла сериозна сенка врз отчетноста на дел од институциите.
ПРИЛОГ: ПАРАМЕТРИ ЗА ИСТРАЖУВАЊЕ, ОЦЕНКА И РАНГИРАЊЕ НА ИНСТИТУЦИИТЕ
1.Дали во институцијата има определено лице или организациски облик во чии рамки се вршат работите од областа на јавните набавки? (Да/Не)
2.Дали лицето за јавни набавки или коешто ги врши јавните набавки има соодветна потврда за положен испит за лице за јавни набавки? (Да/Не)
3.Дали членовите на Комисијата за јавни набавки се менуваат за секоја набавка или се истите за сите набавки? (Да, се менуваат/Не, исти се)
4. Дали за секоја набавка се изработува образложение на потребата од спроведување на набавката? (Да/Не)
5. Дали има методологија/упатство и сл. документ врз основа на којшто се пресметува проценетата вредност на набавките? (Да/Не)
6. Дали институцијата ги објавува на својата веб-страница годишниот план за јавни набавки и неговите измени и дополнувања? (Да, двете/Делумно, едното/Не)
7. Процент на реализација на планот за јавни набавки (% на спроведени од планирани; Висок – 90%+, Делумен – 70-90%, Низок – до 70%)
8. Удел на набавки кои биле менувани со измените и дополнувањата на плановите (% на менувани набавки од планирани; Висок – над 30%, Делумен – 10-30%, Низок – до 10%)
9. Дали во институцијата е воспоставен систем за следење на реализација на планот (и каков е тој систем)? (Да/Не)
10. Дали институцијата ги објавува на својата веб-страница огласите за јавни набавки (целосно или како линк до ЕСЈН)? (Да/Не)
11. Удел на огласи со разумни рокови (подолги од законски минималните) за барањата за прибирање понуди (Да – над 70%; Делумно – 50-70%; Не – до 50%)
12. Дали има тендерски документации со дискриминаторски елементи кои можат да ја ограничат конкуренцијата (Да – во повеќе од 30%; Не – до 30%)
13. Дали институцијата ги доставила бараните документи како одговор на барањето за слободен пристап до информациите од јавен карактер?(Да, во законски рок; Да, по истекот на рокот или доставена жалба; Не)
14. Дали институцијата одговорила на барањето за слободен пристап до информации од јавен карактер во максималниот законски рок од 30 дена?(Да, во законски рок; Делумно – по истекот на рокот; Не)
15. Просечен број понудувачи на тендерите спроведени од институцијата (во однос на националниот просек; Над просек/Под просек)
16. Удел на тендери со една понуда (во однос на просекот на институциите; Под просек/Над просек)
17. Најголем удел на еден понудувач во тендерите на институцијата (Под 40%/Над 40%)
18. Процент на вкупно поништени постапки за јавни набавки (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
19. Удел на поништени постапки поради немање ниту една прифатлива во вкупно поништените постапки на институцијата (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
20. Удел на вредноста на склучените договори преку постапката за преговарање без објавување оглас во однос на вредноста на вкупните договори (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
21. Удел на бројот на склучените договори преку постапката за преговарање без објавување оглас во однос на вкупниот број постапки (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
22. Удел на вредноста на склучените анекс-договори во однос на вкупната вредност на постапките (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
23. Удел на бројот на склучени анекс-договори во вкупниот број на договори (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
24. Удел на договори за кои известувањето за склучување на договорот е објавен во законскиот рок од 30 дена од денот на склучување на договорот (Да – над 80%; Не – до 80%)
25. Дали институцијата ја почитува обврската за објавување во законските рокови на евиденција на постапките за прибирање понуди на ЕСЈН(Да – двете во рок; Делумно – едната во рок; Не – двете по истекот на рокот)
26. Дали институцијата објавува на својата веб-страница известување за склучените договори за јавни набавки? (Да/Не)
27. Удел на објавени известувања за реализиран договор на ЕСЈН (Да – над 80%; Не – до 80%)
28. Дали институцијата го објавува склучениот договор и евентуалните анекси на својата веб-страница? (Да – двете; Делумно – само едното; Не – ниедно)
29. Дали во институцијата е воспоставен систем за следење на реализацијата на склучените договори за јавни набавки? (Да/Не)
30. Удел на жалби во однос на вкупниот број на огласи (во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
31. Удел на уважени жалби во вкупниот број на жалби(во однос на националниот просек; Под просек/Над просек)
